Lorazepam, poznat i pod različitim brendovima, je vrsta lijeka poznata kao benzodiazepin ili „benzo“. Smatra se da djeluje tako što pojačava efekat neurotransmitera koji se zove gama-aminobuterna kiselina (GABA) u mozgu.

Istraživači u SAD kažu da je pominjanje lorazepama u seriji Bijeli lotos podstaklo porast interesovanja za lijek i načine njegovog korišćenja.

Dr Olivija Mejnard sa Univerziteta u Bristolu, koja nije bila uključena u studiju, opisala je podatke kao zapanjujuće.

„Posebno je zabrinjavajuće to što ova TV serija podstiče ljude da istražuju kupovinu benzodiazepina onlajn, jer postoji ogromna količina ilegalne proizvodnje benzodiazepina, a ovi ljekovi se često doziraju pogrešno i/ili nedosljedno i ponekad sadrže potpuno različite supstance“, upozorava doktorka.

„Nedavno je otkriveno da neki ilegalni ‘benzodiazepini’ koje su ljudi kupili onlajn sadrže nitazen, opasan sintetički opioid, koji može dovesti do predoziranja ili čak smrti ako se uzme.“

Istraživači sa Univerziteta Kalifornije u San Dijegu analizirali su podatke sa Gugla i otkrili da su, iako su pretrage za lorazepam bile stabilne od januara 2022. do kraja prve nedjelje februara 2025. godine, one porasle nakon što je treća sezona serije Bijeli lotos objavljena 16. februara i ostale na povećanom nivou tokom narednih 12 nedjelja.

Ukupno, tim kaže da je tokom ovog perioda od 12 nedjelja bilo skoro dvostruko više pretraga vezanih za lorazepam nego što bi se normalno očekivalo, što je ekvivalentno oko 1,6 miliona dodatnih pretraga.

Takođe je došlo do povećanja broja pretraga o tome kako nabaviti lorazepam, pri čemu je broj takvih upita bio oko 64 odsto veći nego što se očekivalo za period od 12 nedjelja – što odražava oko 30.000 dodatnih pretraga.

Međutim, takvi skokovi nisu primijećeni za pretrage vezane za alprazolam ili klonazepam – benzodiazepine koji nisu pomenuti u Bijelom lotosu.

Iako studija, objavljena u časopisu JAMA Health Forum, ne može da utvrdi da li su ljudi jednostavno tražili informacije o lorazepamu ili kupovali lijek, istraživači kažu da rezultati izazivaju zabrinutost s obzirom na porast propisivanja takvih ljekova i povećanje broja ilegalnih onlajn apoteka koje prodaju benzodiazepine bez recepta.

Istraživači takođe upozoravaju da u seriji nisu prikazane posljedice naglog prestanka uzimanja lorazepama – napominjući da to može izazvati napade panike, uznemirenost i napade – niti je istakla opasnosti od konzumiranja alkohola dok uzimate benzodiazepine.

Može li filmska industrija da edukuje gledaoce

Istraživači kažu da bi industrija zabave trebalo da razvije pristupe „najbolje prakse“ u načinu prikazivanja ljekova na recept, dodajući da bi korišćenje panela sa zdravstvenim informacijama moglo da zadovolji radoznalost gledalaca.

Hari Samnal, profesor zloupotrebe supstanci na Univerzitetu Liverpul Džon Murs, rekao je da, iako se ponekad na kraju emisija upućuje na dalje savjete i podršku, postoje i drugi pristupi bezbjednosti gledalaca.

„Iako bi moglo biti korisno kada bi zabavne emisije uključivale zdravstvene savjete tamo gdje su potencijalno štetni proizvodi istaknuti, ne mislim da je to realno očekivati sa kreativne tačke gledišta i postoji rizik da pretjerana upozorenja mogu dovesti do kontraproduktivnih ishoda“, rekao je on.

„Kada je u pitanju pristup ljekovima, mislim da će se najveći uticaj vidjeti kroz mjere sprovođenja zakona protiv ilegalnih proizvođača i neregulisanih dobavljača, kao i kroz edukaciju ljekara koji propisuju ljekove, jer prekomjerno propisivanje ili neodgovarajuće propisivanje klinički korisnih, ali potencijalno štetnih ljekova ostaje problem.“